De geschiedenis van het Melkhuisje

Een paar jaar geleden is in een stille hoek van Tennispark Vorenkamp een bijzondere ontdekking gedaan. Een vervallen prieeltje dat lange tijd werd gebruikt als opslag van rommel, bleek een bijzonderheid met monumentale allure te zijn. Het was ooit onderdeel van de uitspanning Landlust, een plek buiten het dorp Helpman, dat eind 19de eeuw per tram vanuit Groningen bereikbaar was. Stad-Groningers konden hier ontspannen in een toen nog landelijke omgeving en zich vermaken met een doolhof een theeschenkerij en een plek waar “room en aardbeziën”, wrongel en melk werden geserveerd, het Melkhuisje.

Rijk gedecoreerd

Het Melkhuisje was zeer rijk gedecoreerd, naar de mode van die dagen: geschilderd in bonte kleuren en bekleed met kurkschors en stukjes spiegel in een geometrisch patroon. Een lust voor het oog. En dat is het nog steeds! De kleuren zijn vervaagd, maar nog goed terug te vinden: geel, groen, mintgroen, rood, wit. En een belangrijk deel van de kurkschors zit nog aan de wanden.

Kurkschors

Vooral dat laatste is buitengewoon bijzonder. Kurkschors - de bast van de kurkeik in onbewerkte staat, was in Nederland populair als decoratiemateriaal vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw tot ongeveer 1920. Het is toen veel toegepast. Voor de levering van kurkschors fungeerde vanaf de jaren 1870 één firma als monopolist: Groenewegen & Co. te Amsterdam. Ze bezat het agentschap voor Nederland van de London & Lisbon Corkwood Company die van 1864 tot haar liquidatie in 1903 bestond. Groenewegen leverde kurkschors, bedoeld voor wintertuinen, serres, jardinières, consoles, bloemenstandaarden, maar beval zich ook aan voor 'het bekleden der wanden van serres met kurkschors, hetgeen bij betrekkelijk geringe onkosten, de meest verrassende uitkomsten oplevert'.

Bijna alles van kurkschors uit die tijd is verloren gegaan. Het Melkhuisje is het enig bekende vrijstaande kurkschors tuinornament in Nederland. Doordat het Melkhuisje zolang is vergeten en nooit in de weg stond, is het relatief goed behouden gebleven. Het is vervallen, maar tegelijk nog heel compleet.